आजच्या धावपळीच्या जीवनात, विशेषतः स्त्रियांच्या आयुष्यात, वेळेची नेहमीच कमतरता असते. ऑफिसचं काम, घरची जबाबदारी, मुलांची काळजी आणि या सगळ्यामध्ये स्वतःच्या आरोग्याकडे लक्ष द्यायला वेळच मिळत नाही. यामुळे खाण्यापिण्याच्या सवयी बिघडतात आणि मग अपचन, गॅसेस, थकवा, आणि इतर अनेक समस्या सुरू होतात. पण काळजी करू नका!
आयुर्वेदामध्ये काही साध्या आणि सोप्या पद्धती आहेत, ज्या तुम्ही तुमच्या बिझी शेड्युलमध्येही सहज फॉलो करू शकता. या पद्धती फक्त तुमच्या पोटासाठीच नाही, तर संपूर्ण आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर आहेत.
1. दिवसाची सुरुवात योग्य प्रकारे करा
सकाळी उठल्यावर पहिली गोष्ट म्हणजे कोमट पाणी प्या. तुम्ही त्यात चिमूटभर सैंधव मीठ किंवा आल्याचा छोटा तुकडा टाकू शकता. याला आयुर्वेदिक भाषेत ‘अग्नी प्रदीपन’ म्हणतात. यामुळे तुमच्या शरीरातील ‘अग्नी’ म्हणजेच पचनशक्ती सक्रिय होते. हे पाणी शरीरातील विषारी घटक बाहेर काढायला मदत करते. दिवसाची सुरुवात अशा प्रकारे केल्यास तुम्हाला दिवसभर हलकं आणि उत्साही वाटेल.
2.तुमच्या शरीराच्या प्रकारानुसार खा
आयुर्वेदामध्ये प्रत्येक व्यक्तीचा एक विशिष्ट ‘दोष’ असतो, ज्याला वात, पित्त आणि कफ असं म्हणतात. या तीन दोषांवर तुमचं शरीर, मन आणि आरोग्य अवलंबून असतं.
पित्त दोष : जर तुमचा पित्त दोष जास्त असेल, तर तुम्हाला उष्णता आणि जळजळ होण्याची शक्यता असते. अशा वेळी काकडी, नारळाचं पाणी, पुदिना आणि गोड फळं यांसारखे थंड आणि शांत करणारे पदार्थ खा. यामुळे तुमचं शरीर संतुलित राहील.
वात दोष : वात दोषाच्या व्यक्तींमध्ये कोरडेपणा आणि अस्थिरता दिसून येते. त्यांच्यासाठी गरम आणि पौष्टिक पदार्थ उत्तम आहेत. खिचडी, गरम सूप आणि भाज्या त्यांच्यासाठी खूप फायदेशीर आहेत.
कफ दोष : कफ दोषाच्या व्यक्तींना वजन वाढणे आणि सुस्ती जाणवण्याचा त्रास होऊ शकतो. त्यांच्यासाठी हलके, गरम आणि थोडेसे तिखट पदार्थ योग्य आहेत. जसे की, भाज्यांचं सूप, डाळी आणि गरम मसाले.
3. दुपारचं जेवण महत्त्वाचं
आयुर्वेदिक तत्वज्ञानानुसार, दुपारी 12 ते 2 या वेळेत आपली पचनशक्ती सर्वात मजबूत असते. या वेळी तुम्ही डाळ, भाकरी, तूप, जिरे, धणे यांसारखे गरम मसाले वापरून बनवलेले पदार्थ खाऊ शकता. यामुळे शरीराला आवश्यक ऊर्जा मिळते आणि तुम्ही दिवसभर उत्साही राहता.
4.सावकाश जेवा आणि पचनाला वेळ द्या
आपल्या बिझी शेड्युलमुळे आपण अनेकदा घाईघाईत जेवतो. पण, आयुर्वेद सांगतो की, शांतपणे बसून, प्रत्येक घास चावून खा. यामुळे पचनक्रिया सुधारते आणि जेवल्यानंतर पोट फुगणे किंवा जड वाटणे यांसारखे त्रास होत नाहीत. जेवण करताना मोबाईल किंवा टीव्ही बंद ठेवा आणि फक्त जेवणावर लक्ष केंद्रित करा. यालाच ‘माइंडफुल ईटिंग’ म्हणतात.
5. मसाल्यांचा वापर करा
भारतीय स्वयंपाकघरात अनेक औषधी मसाले वापरले जातात. आलं, हळद, बडीशेप, जिरे आणि दालचिनी यांसारखे मसाले फक्त जेवणाची चवच वाढवत नाहीत, तर पचनशक्ती सुधारण्यासही मदत करतात. आलं आणि हळद पचनक्रिया सक्रिय करतात, तर बडीशेप पोटातील गॅस कमी करते. दालचिनी शरीरात उष्णता निर्माण करून मेटाबॉलिज्म सुधारते. त्यामुळे तुमच्या रोजच्या जेवणात या मसाल्यांचा वापर जरूर करा.
या पाच सोप्या सवयी तुमच्या व्यस्त जीवनशैलीत सहज बसतील अशा आहेत. या फक्त खाण्यापिण्याच्या सवयी नाहीत, तर एक जीवनशैली आहे जी तुम्हाला शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या निरोगी आणि आनंदी ठेवेल.
