पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी गुरूवारी तीन सुपर कम्प्युटर्सचं लोकार्पण केलं. या सुपर कम्प्युटर्सना ‘परम रूद्र’ असं नाव देण्यात आलं आहे. अतिशय वेगवान आणि कार्यक्षम असलेल्या या कम्प्युटर्ससाठी 130 कोटी रूपयाचा खर्च आला आहे. या सोबतच हवामान आणि वातावरण क्षेत्रातील बदलांचा अभ्यास करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या उच्च-कार्यक्षमता असलेल्या कम्प्युटर्सचंही लोकार्पण केलं. या विशेष कम्प्युटर्सची किंमत 850 कोटी रूपये आहे.
‘परम रूद्र’ या तिन्ही सुपर कम्प्युटर्सची चर्चा देशभरात सुरू आहे. कारण हे सुपर पॉवर असलेले आणि पूर्णत: भारतीय बनावटीचे सुपर कम्प्युटर्स आहेत. भारतीयांसाठी ही अतिशय अभिमानाची बाब आहे की, विज्ञान, अंतराळ, तंत्रज्ञान अशा सगळ्याच क्षेत्रात भारतीय उत्पादनांची निर्मिती करत आपण विकास साधत आहोत. दरम्यान, या तीन कम्प्युटर्सपैकी एक कम्प्युटर हे पुण्यातील राष्ट्रीय रेडिओ खगोलभौतिक केंद्राच्या कामासाठी देण्यात येणार आहे. तर अन्य दोन कम्प्युटर्स हे कोलकाता आणि दिल्लीमध्ये असणार आहेत.
काय असतात सुपर कम्प्युटर्स?
सर्वोच्च कार्यक्षमता असलेल्या कम्प्युटर्सना सुपर कम्प्युटर्स म्हणतात. सोप्या शब्दात सांगायचं तर जे काम सर्वसामान्य कम्प्युटरवर करण्यासाठी 500 वर्षांचा कालावधी लागेल ते काम या कम्प्युटरवर अगदी आणि अक्षरश: मिनटांमध्ये करू शकतो. दोन कम्प्युटरच्या कार्यक्षमतेतील या फरकांमुळेच या कम्प्युटर्सना सुपर कम्प्युटर म्हणतात.
अशा पद्धतीचे कम्प्युटर्स ही सरसकट सगळीकडे वापरली जात नाहीत. संशोधन आणि अभियांत्रिकी अशा अतिवेगवान कम्प्युटर्सची आवश्यकता असेल्या क्षेत्रातच सुपर कम्प्युटर्स वापरले जातात. आण्विक क्षेपणास्त्र, विश्वाची उत्क्रांती, अर्थ विषयक बाबी, हवामान आणि बदलते वातावरणीय स्थिती, रासायनिक प्रक्रिया अशा विविध संशोधन क्षेत्रात गणितीय आकडेमोडच्या संदर्भातले कार्य वेगाने करण्यासाठी या कम्प्युटर्सचा उपयोग मोठ्या प्रमाणावर होतो. 1990 पासून या कम्प्युटर्सच्या किंमती कमी झाल्यामुळे बऱ्यांपैकी मोठ्या संस्थामध्ये अशा पद्धतीच्या कम्प्युटर्सचा वापर केला जात आहे.
With Param Rudra Supercomputers and HPC system, India takes significant step towards self-reliance in computing and driving innovation in science and tech. https://t.co/ZUlM5EA3yw
— Narendra Modi (@narendramodi) September 26, 2024
या कम्प्युटर्सची वैशिष्ट्ये काय आहेत?
या कम्प्युटर्सची कामाची क्षमता आणि गती ही सर्वाधिक असते याचं मुख्य कारण आहे ती, सेंट्रल प्रोसेसिंग यूनीट (CPU). या कम्प्युटर्समध्ये एकाहून अधिक सीपीयू असतात. सीपीयूला कम्प्युटर्सचा मेंदू असं ही बोललं जातं. कारण सीपीयूच्या माध्यमातूनच कम्प्युटरचं मुख्य काम होत असतं.
कम्प्युटरमध्ये माहिती दिल्यावर त्यावर आवश्यक ती प्रक्रिया (प्रोसेस) करणं हे सीपीयूचं मुख्य काम असते. यामध्ये अंकगणित, तर्कशास्त्र, कम्प्युटरला दिली जाणारी (इनपूट) आणि कम्प्यूटरकडून वापरकर्त्यांला प्रकिया करून दिली जाणारी (आउटपूट) अशा सगळ्या गोष्टींवर नियंत्रण ठेवत असतो.
सर्किट तंत्रज्ञानाच्या मर्यादेमुळे एकाच कम्प्युटरमध्ये जास्त सीपीयूंचा वापर करत कम्प्युटरची कार्यक्षमता वाढवली जाते. तसंच या कम्प्युटर्समध्ये माहिती साठवण्याची क्षमता (स्टोरेज कॅपॅसिटी) ही खूप जास्त असते.
तसंस या कम्प्युटरच्या माध्यमातून वेक्टर अंकगणितावर वेगाने काम होते. याचा अर्थ सामान्य कम्प्युटरमध्ये एका वेळेला एकाच गणितीय प्रक्रिया आपण करू शकतो. मात्र, या कम्प्युटरमध्ये आपल्याला एकाच वेळेला अनेक गणितीय प्रक्रिया करता येतात. उदा. आपल्याला जर कारखान्यातील प्रत्येक कामगाराच्या दर तासाचं वेतन काढायचं असेल तर सामान्य कम्प्युटरमध्ये आपल्याला एका वेळेला एक-एका कामगाराचा हिशोब करावा लागतो. त्याऐवजी सुपर कम्प्युटरमध्ये आपण एकाच वेळेला कारखान्यातील सर्व कामागारांनी दिवसाला किती तास काम केलं आणि त्यांच्या प्रती तासांनुसार किती पैसे झाले अशी सगळी एकाच वेळेला काढू शकतो.
सुपर पॉवर कम्प्युटर्सचा वापर
सुरूवातीच्या काळात या सुपर कम्प्युटर्सचा वापर हा राष्ट्रीय सुरक्षा, आण्विक क्षेपणास्त्रांचा आराखडा काढणे आणि क्रिप्टोग्राफीसाठी केला जायचा. मात्र, कालांतराने अवकाश संशोधन, पेट्रोलियम, ऑटोमेटिव्ह, संशोधन, अभियांत्रिकी अशा क्षेत्रातही सुपर कम्प्युटर्सचा वापर केला जातो. हवामानाचा अभ्यास करण्यासाठी आणि अचूक अंदाज बांधण्यासाठी अलीकडे संख्यात्मक प्रारूपाचा वापर केला जातो. त्यामुळे या क्षेत्रातही सुपर कम्प्युटर्सचा वापर वाढला आहे.
या सगळ्या क्षेत्रांसोबतच ऑनलाइन गेमिंग इंडस्ट्रीमध्ये सुद्धा सुपर कम्प्युटर्स वापरण्याचा ट्रेंड सुरू झाला आहे. कारण या कम्प्युटर्सच्या स्पीडमुळे एकाच वेळेला अनेक जण ऑनलाइन गेम खेळू शकतात. सन 2007 मध्ये निर्मिती केलेल्या 5 व्या आणि 10 व्या सुपर कम्प्युटरचे अधिकार हे चीनच्या वर्ल्ड ऑफ वॉरक्राफ्ट या गेमिंग कंपनीकडे आहेत.
