Crypto बद्दल बोलू काही.. 

साल 2009 जगभरातल्या सगळ्या चलनांच्या स्पर्धेत एक नवा गडी अवतरला. तोपर्यंत प्रत्येक देशाचे स्वतःचे चलन होते आणि त्यांच्यात आपापसात स्पर्धा चालूच होती. अर्थातच अमेरिकेचा डॉलर स्पर्धेत अव्वल होता, पण अचानक एक असा गडी अवतरला ज्याने चलनाकडे बघण्याचा दृष्टिकोनच बदलून टाकला. बीटकॉइन नावाचं नवीन चलन अवतरल होत. प्रत्येक देशाचे सरकार आणि देशातील मध्यवर्ती बँकेच्या अधिपत्याखाली त्या देशाचे चलन संचलित केले जाते. या संकल्पनेला तडा देणारे चलन ठरले Cryptocurrency. याचे संचलन कोणत्याही देशाच्या सरकार किंवा मध्यवर्ती बँकेच्या अधिपत्याखाली नसून सुद्धा चलन म्हणून त्याचा वापर केला जाऊ शकतो हे पचनी पडायला थोडा वेळ गेला.

अर्थात Cryptocurrency अचानक अवतरले नाहीये, याची सुरुवात १९८३ पासूनच हळू हळू झाली होती. Digital Currency या संकल्पनेने आकार घ्यायला सुरुवात केली आणि पुढच्या 25 वर्षातच बिटकॉईन नावाने Digital Currency ने जन्म घेतला. सुरुवातीच्या काही काळात ही संकल्पना कोणाला फारशी झेपली नाही. मे 2010 पर्यंत बिटकॉइन ची किंमत 0.01 डॉलरच्याही खाली होती. पण पुढच्या एका वर्षातच त्याच्या किमतीत वाढ होऊन 1 बिटकॉइन 1 डॉलरला मिळायला सुरुवात झाली.

कोणत्याही वस्तूच्या किमतीचे गुणोत्तर हे बहुतांश वेळी त्याच्या मागणी आणि पुरवठ्यावर अवलंबून असतं. बिटकॉइन देखील याला अपवाद नाहीये. बिटकॉइन कसं बनत या तांत्रिक गोष्टी नंतर कधीतरी बघू, पण त्याचा पुरवठा मात्र पूर्णपणे मर्यादित आहे आणि त्याची किंमत वाढण्याच हे एक प्रमुख कारण आहे.

आता दुसरा मुद्दा, बिटकॉइनची मागणी, सुरुवातीच्या काळात बिटकॉइनला फार मागणी नव्हती त्यामुळे त्याच्या किंमतीत फार काही फरक पडत नव्हता. पण हळूहळू जेव्हा याबद्दल माहिती पसरू लागली त्यामुळे त्याची मागणी वाढायला सुरुवात झाली आणि त्याचा परिणाम बिटकॉइनच्या किमतीत दिसायला लागला. 2011-12 मध्ये बिटकॉइन सारख्याच आणखी cryptocurrency तयार झाल्या आणि हा मोठा चर्चेचा विषय होऊ लागला. यामध्ये सगळ्यात पॉप्युलर असणाऱ्या बिटकॉइनचा सगळ्यात जास्त फायदा झाला. 2014 मध्येच त्याची किंमत वाढून जवळपास 1000 डॉलरच्या जवळ जाऊन पोहोचली. अर्थातच हा चढता आलेख गुंतवणूकदारांच्या नजरेतून सुटणारा तर नव्हताच पण त्याच बरोबर बऱ्याचश्या देशांच्या सरकारांनी देखील याची दखल घ्यायला सुरुवात केली. ऑगस्ट 2014 मध्ये इंग्लंडने Cryptocurrency आणि त्याचा इंग्लंडच्या अर्थव्यवस्थेवर होणारा परिणाम याबद्दल अभ्यास करण्याचे आदेश दिले. ज्याने Cryptocurrency च्या लोकप्रियतेचा आलेख उंचावला गेला.

लोकांचा आता Cryptocurrency कडे बघण्याचा दृष्टिकोन चलन म्हणून बघायच्या ऐवजी गुंतवणूक म्हणून बघण्याकडे वळला आणि Cryptocurrency च्या किमतीमध्ये खूप मोठे उतार चढाव यायला सुरुवात झाली. Cryptocurrency च्या लोकप्रियतेला सोशल मीडियाची मोठी साथ मिळाली ज्यामुळे त्याची लोकप्रियता आणि त्याच बरोबर मागणी वाढायला मदत झाली.

पण Cryptocurrency च्या किंमतीत येणारे चढ उतार शेअर मार्केटमध्ये असणाऱ्या चढउतारापेक्षा मोठे असतात आणि छोट्या गुंतवणूकदारांना याचा फार मोठा फटाका सोसावा लागला आहे. ऑक्टोबर 2017  ते जानेवारी 2019 दरम्यान बिटकॉइनच्या किंमतीत 90% पेक्षा जास्त घसरण झाली होती. ऑक्टोबर 2021 ते ऑक्टोबर 2022 या एका वर्षाच्या कालावधीत त्याच्या किमतीत 75% ची घसरण झाली होती, त्यामुळे गुंतवणूक म्हणून विचार करताना याचा शंभर वेळा विचार करण्याची नक्कीच गरज आहे.

भारतीय गुंतवणूकदारांच्या नजरेतून बघायचं झालं तर भारतीय सरकारने Cryptocurrency बद्दलचे धोरण त्याला सगळ्यात मोठ्या टॅक्स ब्रॅकेट मध्ये बसवून स्पष्ट केलं आहेच. त्यामुळे गुंतवणूक किंवा चलन म्हणून Cryptocurrency या पर्यायाला अजून बराच पल्ला गाठायचा आहे आणि तो पर्यंत wait and watch हाच बेस्ट ऑप्शन आहे…