इजिप्तमधील गिझा पिरॅमिडच्या खाली एक मोठं भूमिगत शहर असल्याचा दावा इटली आणि स्कॉटलंडच्या संशोधकांनी केला आहे. त्यांनी नवीन रडार तंत्रज्ञानाचा वापर करून हे संशोधन केल्याचं सांगितलं आहे.
या संशोधनात ‘खूप मोठे भूमिगत शहर’ सापडल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. पण, काही तज्ज्ञांनी हे दावे खोटे आणि खूप वाढवून सांगितले आहेत, असं म्हटल आहे.
इजिप्तमधील ‘भूमिगत शहरा’त काय सापडले?
इटली आणि स्कॉटलंडमधील संशोधकांनी खफरे पिरामिडची तपासणी केली. आणि त्यांनी पिरॅमिड खाली भूमिगत शहर असल्याचं सांगितलं.
खफरे प्रकल्प टीममधील इटलीच्या पिसा विद्यापीठातील कोराडो मालांगा आणि स्कॉटलंडमधील स्ट्रॅथक्लाइड विद्यापीठातील फिलिप्पो बियोन्डी यांनी गीझामधील दुसऱ्या क्रमांकाचा खफरे पिरॅमिड तपासण्यासाठी मोहीम केली होती.
15 मार्च 2025 रोजी एका पत्रकार परिषदेत, या प्रकल्पाच्या प्रवक्त्या निकोल सिसिलो यांनी सांगितलं की, “या महत्त्वाच्या संशोधनाने उपग्रह डेटा विश्लेषण आणि पुरातत्वीय संशोधनाच्या मर्यादा बदलल्या आहेत.”
खफरे पिरॅमिडखाली उभ्या सिलेंडरच्या आकाराच्या आठ विहिरी सापडल्या आहेत, ज्या गोलाकार पायऱ्यांनी वेढलेल्या असल्याचं शास्त्रज्ञांचं म्हणणं आहे.
‘द सन’च्या अहवालानुसार, या विहिरी 6,500 फुटांपेक्षा जास्त लांब आणि पिरामिडच्या खाली 2,100 फुटांपर्यंत पसरलेल्या आहेत. प्रत्येक विहिरीभोवतीचे गोलाकार मार्ग दोन 80-मीटर चौरसाच्या आकाराच्या रचनांना जोडतात.
हे ही वाचा :युरोपमध्ये स्थायिक व्हायचंय? पोर्तुगालचा ‘गोल्डन व्हिसा’ सर्वोत्तम पर्याय!
पिरॅमिडखालील भूमिगत यंत्रणेत काय सापडले?
इजिप्तच्या या गीजामध्ये 3 पिरॅमिड आहेत. त्यांची नावे खफरे, खुफु आणि मेनकॉर आहेत. निकोल सिसिलो यांनी माध्यमांना सांगितले की, तीनही पिरॅमिडच्या खाली शहरं असू शकतात.
खफरे प्रकल्पामध्ये सिंथेटिक ॲपर्चर रडार (SAR) चा वापर केला. हे तंत्रज्ञान जमिनीच्या खूप खोलवर असलेल्या रचना तपासण्यासाठी वापरले जाते. आणि या तंत्राच्या मदतीने पिरॅमिडच्या आत लहान खोलीसारख्या पाच रचना सापडल्या. ‘द न्यूयॉर्क पोस्ट’च्या अहवालानुसार, त्यापैकी एका खोलीत एक शवपेटी (sarcophagus) सापडली, जी त्या काळच्या राजाची कबर असल्याचे मानले जात होते.
या संशोधनात असाही दावा करण्यात आला आहे की पिरॅमिडच्या तळापासून सुमारे 4,000 फूट खाली आणखी काही अज्ञात रचना आहेत.
“पृथ्वीच्या पृष्ठभागाखाली मोठ्या खोल्या अस्तित्वात आहेत, ज्या पिरॅमिडच्या आकाराच्या आहेत आणि ‘हॉल्स ऑफ अमेन्टी’ (Halls of Amenti) या पौराणिक कथेतील ठिकाणांशी त्यांचा खूप मजबूत संबंध आहे.” असं निकोल सिसिलो यांनी सांगितलं.
“हे नवीन पुरातत्वीय निष्कर्ष प्राचीन इजिप्तच्या पवित्र भूभागाबद्दलची आपली समज बदलू शकतात. यापूर्वी अज्ञात आणि न शोधलेल्या भूमिगत रचनांसाठी अचूक जागा आणि माहिती देऊ शकतात.” असंही सिसिलो यांनी सांगितलं.
सॅटेलाईट रडारने पिरामिडच्या आत काय दाखवले?
‘डेली मेल’नुसार, संशोधकांनी खाफरे पिरॅमिडमध्ये सुमारे 676 किमी उंचीवर असलेल्या दोन उपग्रहांमार्फत रडार सिग्नल पाठवले. हे सिग्नल नंतर ध्वनी लहरींमध्ये रूपांतरित केलं गेलं.
त्यानंतर, मिळालेला डेटा हाय रिझोल्यूशन (high-resolution) प्रतिमांमध्ये एकत्रित केला गेला. यावरूनच पिरॅमिडच्या पृष्ठभागाखालील भाग दिसल्याचा दावा केला जात आहे. या टीमने त्यांच्या दाव्यांना जगासमोर मांडण्यासाठी एक कच्चा 3D मॉडेल तयार केला.
इटलीच्या पिसा विद्यापीठातील मालांगा ‘डेली मेल’ला म्हणाले, “आपण जेव्हा या प्रतिमा भविष्यात मोठ्या करू, तेव्हा आपल्याला दिसेल की त्याच्या खाली एक खरे भूमिगत शहर आहे.”
हे ही वाचा :तिबेट पठार चीनचं धान्य कोठार होणार का?
तज्ज्ञांनी संशोधनाचा दावा नाकारला
प्रसिद्ध पुरातत्वशास्त्रज्ञ आणि इजिप्तचे माजी पुरातत्व मंत्री डॉ. झही हवास यांनी हे संशोधन ‘पूर्णपणे चुकीचे’ आणि ‘खोटी बातमी’ असल्याचे म्हटले आहे.
“पिरॅमिडच्या आत रडार वापरण्याचा दावा खोटा आहे, आणि वापरलेली तंत्रे वैज्ञानिकदृष्ट्या मंजूर किंवा प्रमाणित नाहीत,” असे डॉ. झही हवास यांनी ‘द नॅशनल’ला सांगितले.
‘डेली मेल’शी बोलताना, डेन्व्हर विद्यापीठातील रडार तज्ञ प्राध्यापक लॉरेन्स कॉन्यर्स म्हणाले की, रडार लहरी इतक्या खोलवर जमिनीत प्रवेश करणे शक्य नाही. आणि हे दावे खूप वाढवून सांगितले आहेत.
पण, त्यांनी मान्य केले की पिरॅमिडच्या खाली लहान रचना, जसे की शाफ्ट आणि चेंबर असू शकतात. कारण जिथे हे पिरॅमिड आहेत ती जागा प्राचीन लोकांसाठी खास होती.
“प्राचीन मेसोअमेरिकेतील मायन आणि इतर लोक अनेकदा गुहा किंवा गुहांच्या प्रवेशद्वारांवर पिरॅमिड बांधत असत. त्यांच्यासाठी याचं धार्मिक महत्त्व होते,” असं ते म्हणाले.
संशोधकांनी केलेल्या काही नवीन शोधांवर अनेकजण शंका घेत आहेत. “या शोधांमध्ये तथ्य आहे हे सिद्ध करण्याचा एकमेव मार्ग म्हणजे योग्य ठिकाणी उत्खनन करणे”, असे संशोधक कॉन्यर्स यांनी ‘डेली मेल’ला सांगितले. मात्र, प्रत्यक्ष उत्खननासाठी परवानगी मिळवणे खूप कठीण आहे.
