अमेरिकेला ग्रेट बनविण्यासाठी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प शर्थीचे प्रयत्न करत आहे. महासत्तेच्या स्पर्धेत अमेरिकेला अग्रस्थानावर ठेवण्यासाठी ट्रम्पने अनधिकृत स्थलांतरितांना देशाबाहेर काढणं, अमेरिकन तरुणांसाठी रोजगार निर्माण व्हावा, म्हणून अमेरिकेत आयात केल्या जाणाऱ्या वस्तूवर भरमसाठ टेरिफ लादला जात आहे.
यातच ट्रम्पने एक पाऊल पुढे जात अमेरिकेतल्या उत्पादन क्षेत्राची वृद्धी व्हावी म्हणून अनेक मोबाईल कंपन्यांना अमेरिकेमध्ये त्यांचं उत्पादन सुरु करण्याचे निर्देश दिले आहेत. अन्यथा त्यांच्या उत्पादनांवर भरीव टेरिफ लादण्याची धमकी दिली आहे. यातून मूळ अमेरिकन कंपनी ॲपलचीसुद्धा सुटका झाली नसल्याचं स्पष्ट झालं आहे.
‘मेड इन इंडिया’ आयफोन्सवर ट्रम्पची नाराजी
ट्रम्प हे जरी भारताला आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना आपला खास मित्र म्हणून जरी म्हणवतात. तरी, ट्रम्प यांनी भारतातल्या आयफोनला विरोध दर्शवला आहे. फेब्रुवारी 2025 मध्ये ॲपल कंपनीने अमेरिकेमध्ये 500 अब्ज अमेरिकन डॉलर गुंतवत असल्याचं जाहीर केलं. ट्रम्प यांना ॲपलकडून आणखीन जास्त गुंतवणूक अपेक्षित होती. त्यामुळे या घोषणेच्या महिन्याभरातच ट्रम्प यांनी अमेरिकेत आयात केल्या जाणाऱ्या आयफोनवर 25 टक्के टेरिफ आकारणार असल्याची घोषणा केली. ॲपलसह, सॅमसंग आणि अन्य प्रसिद्ध मोबाईल कंपन्यांचा या टेरिफ यादीमध्ये समावेश आहे.
ट्रम्प यांच्या या घोषणेनंतर अमेरिकेच्या शेअर बाजारात ॲपलचे शेअर्स तीन टक्क्याने खाली आले. मात्र, व्यावहारिकदृष्ट्या पाहिल्यास अमेरिकेमध्ये आयफोनची निर्मिती करणं हे आर्थिकदृष्ट्या परवडण्याजोगं नाही. अमेरिकेमध्ये प्रकल्प उभा करणं, तिथल्या सुविधा आणि कौशल्यपूर्ण मनुष्यबळ मिळवणं हे खूप खर्चिक आहे. या सगळ्या खर्चामुळे अमेरिकेमध्ये आयफोनच्या किंमती 1 हजार ते 3,500 डॉलर पर्यंत वाढू शकतात.
भारतातले आयफोन
गेल्या दशकभरापूर्वीपर्यंत ॲपल कंपनीचं 90 टक्के मॅन्युफॅक्चरिंग हे चीनमध्ये केलं जायचं. पण, तिथली अस्थिरता, ट्रेड वॉर, चीनची धोरणं आणि मॅन्युफॅक्चरिंग क्षेत्रातलं वर्चस्व या अशा कारणांमुळे अनेक मॅन्युफॅक्चरिंग कंपन्या चीनमधून बाहेर पडल्या. या कंपन्यांनी गुतंवणुकीसाठी भारताला पसंती दिली. आणि भारतातल्या अनेक महत्त्वाच्या शहरात मॅन्युफॅक्चरिंग प्रकल्प उभे राहिले. यातली सगळ्यात मोठी कंपनी अर्थातच ॲपल आणि ॲपलचं उत्पादन आयफोनशी संबंधित भाग बनवणारी फॉक्सकॉन कंपनी.
गेल्या वर्षी 22 अब्ज किंमतीचे आयफोन्स एकट्या भारतात मॅन्युफॅक्चर केले गेले. 17.4 अब्ज आयफोन हे जगभरात निर्यात केले. ही निर्यात सुमारे 1.5 ट्रिलियन रुपये एवढी होती.
आयफोनच्या या प्रकल्पानंतर भारतातली इलेक्ट्रोनिक्स क्षेत्रातली निर्यात सहा पटीने वाढल्याचं केंद्रीय मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनीही माहिती दिली आहे.
हे ही वाचा : भारतातील आयफोन उत्पादनात टाटाचे मोठे पाऊल
भारतात मॅन्युफॅक्चर हब
भारत हा बाजारपेठेसहीत उत्पादन निर्मिती देश म्हणून गेल्या दशभरापासून उदयाला येत आहे. भारतात एखादा प्रकल्प उभा करण्याची किंमत ही अमेरिकेच्या तुलनेत कमी आहे. अनुभवी, कौशल्यपूर्ण मनुष्यबळ, मनुष्यबळाची किंमत, मालाच्या दळण-वळणासाठी उपलब्ध असलेले रस्ते, पोर्ट सारख्या पायाभूत सुविधा, पीएलआय योजनेअंतर्गत व्यावसायिकांना अनुदान ही दिलं जातं. या अशा अनेक घटकांमुळे भारतामध्ये अनेक कंपन्या आपला प्रकल्प सुरु करत आहेत.
या पोषक वातावरणामुळे ॲपल कंपनीची पुढच्या काही वर्षात 25 टक्के आयफोनचं उत्पादन हे भारतात करुन त्याची जगभर निर्यात करण्याची योजना आहे. आर्थिक वर्ष 2024-2025 मध्ये अमेरिकेने 60 टक्क्याहून जास्त आयफोनची निर्मिती केली आहे. आणि आर्थिक वर्ष 2023-2024 पेक्षा जास्त मालाची निर्यात केली आहे.
आयफोन साठी लागणारे पार्ट तयार करणारी फॉक्सकॉन कंपनीने सुद्धा 1.5 अब्ज अमेरिकन डॉलर गुंतवत तामिळनाडू इथं आपला प्रकल्प सुरु केला आहे. आर्थिक वर्ष 2023-2024 वर्षात या कंपनीला केंद्र सरकारच्या प्रोडक्शन लिंक्ड अनुदान योजने अंतर्गत 2,450 कोटी रुपये अनुदान म्हणून मिळाले.
फॉक्सकॉन प्रमाणे आयफोनचे सुटे भाग बनवणारी विस्ट्रोन या कंपनीची 100 टक्के तर पेगाट्रोन या कंपनीची 60 टक्के मालकी घेत टाटा ग्रुप हे प्रकल्प हाताळत आहे.
हे ही वाचा : फॉक्सकॉनची ‘एन्नोकॉन’ उपकंपनी ‘मेक इन इंडिया’ योजनेत सहभागी
टेरिफ आकारल्यास काय होईल?
राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी आयफोनवर टेरिफ आकारण्याच्या निर्णयाची जुलै पासून अंमलबजावणी सुरु केली तर, याचा अमेरिकेतील ग्राहकांना सगळ्यात पहिल्यांदा फटका बसेल. अमेरिकेत आयफोनच्या किंमती वाढतील, तिथे पुरवठा कमी होईल. शिवाय कंपनीच्या बाजारमूल्यावर नकारात्मक परिणाम होईल. आज ॲपल कंपनी आयपॅड आणि सर्व्हेरशी संबंधित काही उत्पादनाचं असेम्बलिंग अमेरिकेत करते. मुळात आयफोन असेम्बलिंग प्रक्रिया ही खूप गुंतागुंतीची आहे. हा संपूर्ण प्रकल्प अमेरिकेत हलवणं हे आर्थिक आणि मनुष्यबळाच्या दृष्टीने शक्य नाही.
भारतात प्रकल्प उभा करण्याचा खर्च, प्रशिक्षित मनुष्यबळ, मनुष्यबळाची किंमत, पुरवठा साखळी आणि कर्मचाऱ्यांचा कामाचा वेग या महत्त्वपूर्ण गोष्टींमुळे भारतात मॅन्युफॅक्चर करणं जास्त सोयीचं आहे. भारतामध्ये एक आयफोन असेम्बल करण्यासाठी 20 ते 25 डॉलर खर्च येतो. मात्र अमेरिकेत हा खर्च 70 ते 85 डॉलर येणार आहे. कारण अमेरिकेत प्रकल्प उभा करणं, कर्मचारी, त्यांचं प्रशिक्षण, कर्मचाऱ्यांचा पगार, त्यांच्या कामाचा वेग, पुरवठा साखळी प्रस्थापित करणं अशा सगळ्या संबंधित घटकांचा विचार केला असता एक प्रकल्प उभा करण्यासाठी भारतातल्या आणि अमेरिकेतल्या किंमतीत अब्जावधीचा फरक आढळून येईल.
