मुरुम बरे झाले तरी चेहऱ्यावर उरलेले काळे डाग आणि खड्डे (पोस्ट-ऍक्ने स्कार्स) त्वचेच्या सौंदर्यावर परिणाम करतात. हे डाग घालवण्यासाठी योग्य स्किनकेअर रूटीन, घरगुती उपाय आणि वैद्यकीय उपचार यांचा योग्य वापर करावा.
पोस्ट-ऍक्ने डाग कशामुळे पडतात?
त्वचेचा दाह (Inflammation): मुरुम झाल्यावर त्यावर सतत हात लावल्याने किंवा तो फोडल्याने त्वचेतील पेशींची जखम बरी होताना पिगमेंटेशन तयार होते.
सूर्यप्रकाशाचा प्रभाव: सूर्याच्या अतिनील किरणांमुळे पिगमेंटेशन अधिक गडद होऊ शकते.
हार्मोनल असंतुलन: मासिक पाळीदरम्यान किंवा PCOS/PCOD सारख्या आजारांमुळे त्वचेमध्ये अतिरिक्त तेल स्रवले जाते आणि डाग जास्त काळ टिकतात.
योग्य उपचारांची कमतरता: वेळेत उपचार न घेतल्याने डाग खोलवर जातात.
घरगुती उपाय – पोस्ट-ऍक्ने डाग हलके करण्यासाठी काही घरगुती उपाय करता येतात.
- एलोवेरा जेल – एलोवेरा त्वचेसाठी सर्वोत्तम नैसर्गिक मॉइस्चरायझर आहे. नियमित लावल्याने त्वचा गुळगुळीत होते आणि डाग हलके होतात.
- बेसन आणि दही पॅक – 1 चमचा बेसन, 1 चमचा दही आणि चिमूटभर हळद मिसळून लावल्यास त्वचा उजळते आणि डाग कमी होतात.
- बटाट्याचा रस – बटाट्यात नैसर्गिक ब्लीचिंग गुणधर्म आहेत.
पोस्ट-ऍक्ने स्कार्स (खड्डे) कमी करण्यासाठी वैद्यकीय उपाय
- औषधोपचार आणि क्रीम्स
- नायासिनामाईड आणि व्हिटॅमिन C सीरम – रात्री झोपण्यापूर्वी लावल्याने त्वचेतील कोलाजेन वाढते आणि डाग हलके होतात.
- अझेलिक ॲसिड क्रीम – हे क्रीम त्वचेमधील अतिरिक्त पिगमेंटेशन कमी करून टोन सुधारते.
- रेटिनॉल किंवा ट्रेटिनॉईन क्रीम – त्वचेला नव्याने पुनरुत्पन्न होण्यास मदत करते, परंतु डॉक्टरांच्या सल्ल्यानेच वापरावे.
खोल डागांसाठी मेडिकल ट्रीटमेंट्स
- केमिकल पीलिंग – Glycolic acid किंवा Salicylic acid पील्स त्वचेचा मृत थर काढून टाकतात आणि डाग कमी करतात.
- मायक्रोनिडलिंग (Microneedling) – सूक्ष्म सुईंच्या साहाय्याने कोलाजेन उत्पादन वाढवले जाते, ज्यामुळे त्वचेवरील खड्डे कमी होतात.
- लेझर ट्रीटमेंट – अत्यंत गडद आणि खोल डागांसाठी हा उपचार केला जातो. यामुळे त्वचेतील मेलानिनचे प्रमाण कमी होते.
हार्मोनल मुरुम म्हणजे काय?
जेव्हा शरीरात टेस्टोस्टेरॉन किंवा इतर हार्मोन्सचे प्रमाण असंतुलित होते, तेव्हा तेल ग्रंथी जास्त प्रमाणात सेबम (तेल) तयार करतात. त्यामुळे छिद्र बंद होऊन मुरुम होतात. हे प्रामुख्याने महिलांच्या मासिक पाळीशी संबंधित असते.
हे ही वाचा : तरुणांमध्ये मुरुमांचे वाढते प्रमाण – त्वरित उपायांची घाई आणि समस्या
हार्मोनल मुरुम कसे ओळखायचे?
वय आणि काळानुसार बदल
टीनएज मुरुम (13-19 वर्षे) – या वयात टेस्टोस्टेरॉन वाढल्याने मुरुम अधिक होतात, विशेषतः कपाळ, नाक आणि हनुवटीवर.
प्रौढ महिलांमधील मुरुम (25–45 वर्षे) – मासिक पाळीतील गडबडीमुळे, PCOS (पॉलिसिस्टिक ओवरी सिंड्रोम) आणि इतर हार्मोनल समस्यांमुळे हनुवटी, जबड्याच्या बाजूने आणि गळ्यावर मोठे, खोल आणि वेदनादायक मुरुम होतात.
हार्मोनल मुरुम दिसण्याची ठरावीक ठिकाणे
- हनुवटी आणि जबड्याचा भाग – हार्मोनल मुरुमांचा मुख्य लक्षण.
- गाल आणि कपाळावर मोठे सिस्टिक मुरुम – हार्मोनल असंतुलन असल्याचे लक्षण.
- पाठीवर आणि छातीवरही मुरुम येऊ शकतात.
हे ही वाचा : मुरुमांवर स्टेरॉईड आणि इतर उपचारांचा वापर – परिणाम आणि धोके
हार्मोनल मुरुमांची इतर वैशिष्ट्ये
- हे मोठे, खोलवर असतात आणि स्पर्श करताच दुखतात.
- पाळीच्या आधी किंवा नंतर यांची तीव्रता वाढते.
- तेलकट त्वचा आणि विस्तीर्ण रोमछिद्रे (Open Pores) दिसू लागतात.
- हे मुरुम बरे झाले तरी डाग आणि खड्डे (Acne Scars) सोडून जातात.
हार्मोनल मुरुम का होतात?
- टेस्टोस्टेरॉन आणि सेबमचे प्रमाण वाढणे.
- PCOSमुळे टेस्टोस्टेरॉन वाढते आणि त्यामुळे तेल उत्पादन जास्त होते.
- जास्त तेलामुळे छिद्र बंद होतात आणि मुरुमांची समस्या वाढते.
इन्सुलिन आणि साखरेचे प्रमाण वाढणे
- जास्त प्रमाणात साखर आणि जंक फूड खाल्ल्यास इन्सुलिन स्पाईक होते, ज्यामुळे हार्मोनल असंतुलन होते.
- जास्त इन्सुलिनमुळे त्वचेत जळजळ वाढते आणि मुरुम अधिक होतात.
4 Comments
इतकं महत्वाची माहिती तुम्ही आम्हाला देता,खूप खूप धन्यवाद ताई.पुढील लेखा च्या प्रतीक्षेत….
Very useful information 👍 Thanks for sharing 🙏
Very informative and insightful information .
Very useful and detailed information..